[Mongolian below]
Blog by Bayarmaa Chuluunbat, Wildlife Biologist at WCS Mongolia.
Many people think of snow leopards as elusive wild cats roaming the snow-covered high mountains. However, few would believe that this species, often referred to as the “ghost of the mountains,” also occurs in the harsh, arid climate of the Gobi Desert, where food and water are scarce. Mongolia’s Gobi region forms an important habitat for snow leopards.
Despite their broad distribution from the Altai-Sayan, Tian Shan, and Pamir Mountains to the arid ranges of the Gobi Desert, many aspects of the snow leopard ecology, behavior and evolution remain unsolved questions. As a beautiful and enigmatic wild cat, the snow leopard has long fascinated researchers and conservationists.
A snow leopard captured on WCS Mongolia camera trap on March 15, 2025 in Khurkh Mountain, Umnugobi Province.
Snow leopards are recognized in conservation science as an umbrella species. This means that their conservation can help protect a wide range of other species within the same ecosystem. Protecting snow leopards habitats may also support the conservation of their prey, such as argali sheep and ibex, and by extension, the plant communities that sustain those herbivores. In resource-limited situations, focusing on such species can be one of the most efficient ways to maintain biodiversity.
Mongolia is home to the world’s second-largest population of snow leopards (estimated at around 950 adult individuals), offering the country a unique opportunity to lead in their research and conservation. These cats inhabit Mongolia’s mountainous regions, including the Altai, Khangai, and Gobi Mountain ranges. The snow leopard population in the Gobi Desert faces unique challenges. This arid and resource-scarce environment, where water likely acts as a limiting resource, presents distinct ecological conditions, snow leopards have even been observed digging for water in this landscape. In addition to contending with the region’s harsh climate and terrain, snow leopards in the Gobi are increasingly threatened by mining, railways, and road infrastructure, as the area's lower elevation and more accessible terrain make it readily susceptible to development.
The Khurkh Mountain Range in Southern Gobi.
The South Gobi is changing fast, with over 140 active mining licenses and several new railway projects shaping the region’s future. This rapid development presents an opportunity to align economic growth with biodiversity conservation at the landscape level by integrating sustainable practices and effective regulation. Snow leopards require vast, connected landscapes to maintain viable populations. In Mongolia, a very rough estimate suggests that approximately 100,000 km² of connected habitat may be necessary to support a long-term viable population of at least 500 individuals. This underscores the importance of landscape connectivity for the species' conservation.
Enhancing science-based monitoring and long-term conservation planning focused on these wide-ranging needs can help safeguard wildlife habitats and migration corridors amid ongoing changes. Research on snow leopards provides valuable insights into the broader ecological health of the region, supporting efforts to balance development with the conservation of the gobi ecosystem.
The WCS Mongolia program has re-initiated its snow leopard monitoring study in the Khurkh Mountain Range in Nomgon soum, Umnugobi province — the northeasternmost part of the snow leopard's known range in the world. This region is a vital ecological corridor connecting the Gobi Gurvansaikhan National Park and the Small Gobi Strictly Protected Area. Protecting and understanding this corridor could serve as a critical steppingstone for snow leopards to recover and expand into adjacent areas of Inner Mongolia in China, contributing to the species’ broader regional conservation. In addition to snow leopards, the area is also a refuge for other rare nomadic species such as argali sheep, ibex, and goitered gazelle. However, the area is now facing new threats, including planned linear infrastructure projects that, if not carefully designed with wildlife in mind, could isolate the population by cutting off connections to the rest of the snow leopard range.
Argali sheep in Gobi.
In our field research, we emphasize not only the collection of robust ecological data but also the participation of local communities. Snow leopards sometimes prey on livestock, leading to negative interactions with herders. Our study is implemented with the support of community herder rangers and other local stakeholders. By engaging local communities in the research, we were able to identify critical snow leopard habitats, understand rangeland use patterns, and map areas of potential high human-wildlife conflict.
In February 2025, our team successfully redeployed camera traps in the Khurkh Mountain Range to restart long-term monitoring that began in 2017/2018. Community rangers and herders joined the effort as integral members of the research team. The presence of fresh signs such as scrapes, scent marks, and scats at selected locations confirmed snow leopard presence. We also recorded other rare species such as argali sheep, ibex, and goitered gazelle in the study area. A month after the camera traps were set up, a sample check of five cameras revealed snow leopard images from four cameras — a promising indication that snow leopards are roaming these rugged mountains. In four months, we will return to check and recharge the cameras and continue long-term monitoring. We look forward to sharing more updates and insights from this ongoing research in the coming year.
Camera trap setup by WCS Mongolia team.
We thank the Sabin Snow Leopard Grant for supporting this survey. We also acknowledge the Ministry of Environment and Climate Change, the Small Gobi A Protected Area rangers and staff, and the local herder teams for their support during this work.
Говийн бүс дэх цоохор ирвэсийн хамгаалал: Хөрхийн нуруунд хэрэгжиж буй ирвэсийн судалгаа
Олон хүмүүс цоохор ирвэсийг мөнх цаст цавчим өндөр уулсад амьдардаг гэдгээр нь сайн мэдэх байх. Харин “snow leopard” буюу цасны ирвэс гэж нэрлэгддэг энэ зэрлэг муур хатуу ширүүн уур амьсгалтай, идэш тэжээл, усны нөөц хязгаарлагдмал хуурай говьд амьдардаг гэвэл итгэх хүн ховор биз ээ. Тэгвэл Монгол орны говь нутаг цоохор ирвэсийн чухал амьдрах орчны нэгээхэн хэсгийг бүрдүүлдэг.
Цоохор ирвэс нь Алтай Саян, Тянь Шань, Памирийн уулсаас эхлэн Монголын говь цөлийн уулс хүртэл өргөн нутагт тархан амьдардаг. Гэсэн ч тэдний зан төлөв, экологи, эволюцын олон чухал асуудал одоог хүртэл бүрэн тайлагдаагүй хэвээр байна. Энэ ч утгаараа цоохор ирвэс нь байгаль хамгаалагчид, судлаачдын анхаарлыг олон жилийн турш тасралтгүй татсаар ирсэн оньсого мэт амьтан билээ.
Цоохор ирвэсийг байгаль хамгааллын биологид “шүхэр зүйл” гэж тодорхойлдог. Энэ нь ирвэсийг хамгаалснаар түүнтэй нэг экосистемд зэрэгцэн амьдардаг бусад биологийн төрөл, зүйлүүдийг давхар хамгаалах боломж бүрддэг гэсэн үг юм. Тухайлбал, цоохор ирвэсийг хамгаалснаар түүний гол идэш тэжээл болох аргаль, янгир зэрэг өвсөн тэжээлтнүүд, тэдгээрийн хоол тэжээл болсон ургамал ч гэсэн хамгаалагдах боломжтой. Тийм болохоор цоохор ирвэс шиг шүхэр зүйл амьтдыг хамгаалснаар бид биологийн олон янз байдлын хамгаалалд бодит хувь нэмэр оруулах боломж бүрдэнэ.
Монгол улс дэлхийн хэмжээнд ховордоод буй цоохор ирвэсийн хоёр дахь том популяцийг тэтгэдэг. Судалгаагаар манай улсад дунджаар 950 орчим цоохор ирвэс амьдардаг гэж үздэг. Энэхүү чухал тоон үзүүлэлт нь Монголыг дэлхийн хэмжээнд энэ зүйл амьтны судалгаа, хамгааллын төв болгож, манлайлах боломжийг олгож байна. Цоохор ирвэс нь Монголын уулархаг нутгаар — Монгол Алтай, Говийн Алтай, Хангайн салбар уулсаар тархан амьдардаг. Тэр дундаа говийн бүсэд амьдрах ирвэсүүд илүү эмзэг нөхцөлд дасан зохицдог. Усны хомсдолоос болж тэд заримдаа газар малтан ус гаргахыг оролдож байсан тохиолдол ч бүртгэгдсэн. Гэвч тэд зөвхөн байгалийн бэрхшээлтэй тэмцэх бус, хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй дарамттай ч давхар тулгарч байна.
Сүүлийн жилүүдэд уул уурхай, төмөр зам, авто зам зэрэг дэд бүтцийн хурдацтай хөгжил нь говийн бүсийн зэрлэг амьтдын амьдрах орчинд ноцтой дарамт учруулж эхэлсэн. Ялангуяа Өмнөговь аймгийн нутагт 140 гаруй ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгогдож, хэд хэдэн шинэ төмөр зам баригдахаар төлөвлөгдөөд байна. Ийм нөхцөл байдал нь эдийн засгийн хөгжил, байгаль хамгааллыг уялдуулан төлөвлөх шаардлагатайг тод харуулж байна.
Цоохор ирвэсийн урт хугацаанд амьдрах чадвартай популяцийг дэмжихийн тулд ойролцоогоор 100,000 км² хэмжээтэй, хоорондоо холбоотой амьдрах орчин шаардлагатай байдаг. Энэ нь тэднийг экосистемийн бүрэн бүтэн байдлыг илэрхийлэгч “индикатор” зүйл болгож байгаа бөгөөд тэдний шилжилт хөдөлгөөн, амьдрах орчныг хамгаалах нь бүс нутгийн экосистемийн тогтвортой байдлыг хадгалахад зайлшгүй чухал алхам юм.
Байгаль, зэрлэг амьтдыг хамгаалах нийгэмлэг (WCS Mongolia) нь дэлхийн цоохор ирвэсийн тархалтын хамгийн зүүн хойд хязгаар болох Өмнөговь аймгийн Номгон сумын нутаг дэвсгэрт орших Хөрхийн нуруунд ирвэсийн мониторинг судалгааг дахин эхлүүлээд байна. Энэ бүс нутаг нь Говь Гурвансайханы байгалийн цогцолборт газар болон Говийн Бага дархан цаазат газрын хооронд байрлах экологийн чухал коридор юм. Энэхүү коридор нутгийг судалж, хамгаалах нь зөвхөн Монгол дахь популяцийг тогтвортой байлгах бус, цаашлаад ирвэсийн тархалтыг Өвөр Монголын хил дамнасан нутаг руу сэргээн тэлэх боломжийг бүрдүүлэх стратегийн ач холбогдолтой алхам болно.
Цоохор ирвэсээс гадна тус бүс нутаг нь аргаль, янгир, хар сүүлт зэрэг нэн ховор туруутан амьтдын чухал амьдрах орчин юм. Гэвч сүүлийн жилүүдэд тус бүс нутагт хэрэгжихээр төлөвлөгдөж буй төмөр зам болон бусад шугаман дэд бүтцийн төслүүд нь зэрлэг амьтдын шилжилт хөдөлгөөний холбоосыг таслах, улмаар ирвэсийн тархац нутгийг хуваах эрсдэл дагуулж байна. Иймээс эдгээр бүтээн байгуулалтыг байгальд ээлтэй байдлаар төлөвлөж, хэрэгжүүлэх нь нэн тэргүүний шаардлага болоод байна.
Бид энэхүү судалгаа хийхдээ зөвхөн экологийн мэдээлэл цуглуулахаас гадна орон нутгийн иргэдийн оролцоог чухалчилсан. Цоохор ирвэс зарим тохиолдолд мал барьдаг тул малчидтай зөрчил үүсэх нөхцөл бүрддэг. Иймээс бид судалгаагаа малчид, идэвхтэн байгаль хамгаалагчид болон орон нутгийн хамтрагч талуудын дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлж байна. Тэднийг энэхүү судалгаанд идэвхтэй оролцуулснаар цоохор ирвэсийн чухал амьдрах орчин, хүн–зэрлэг амьтны зөрчил үүсэх эрсдэлтэй бүсүүдийг тодорхойлох гэх мэт чухал үр дүнд хүрэх боломжтой.
2025 оны хоёрдугаар сард бид гурван багт хуваагдан ажиллаж, Хөрхийн нурууны сонгосон цэгүүдэд автомат камер дахин суурилууллаа. Энэхүү мониторингийн ажил нь анх 2017–2018 онд эхэлсэн ба энэ удаад орон нутгийн малчид болон идэвхтэн байгаль хамгаалагчдын оролцоо илүү нэмэгдсэн нь онцлогтой байлаа. Бид камеруудыг цоохор ирвэсийн шинэхэн ул мөр, үнэрт тэмдэг, бумбатай газруудад суурилуулсан. Мөн судалгааны хугацаанд ховор туруутнууд болох аргаль, янгир, хар сүүлтийг бүртгэсэн.
Камеруудыг байршуулснаас нэг сарын дараа хийсэн шалгалтаар таван камераас дөрөвт нь цоохор ирвэсийн дүрс бичлэг бүртгэгдсэн нь энэ бартаат уулсын бүс нутгаар ирвэс идэвхтэй нутаглаж байгааг харуулсан баярт мэдээ байлаа. Бид ирэх есдүгээр сард дараагийн судалгааны ажлыг төлөвлөж байгаа бөгөөд энэ үеэр камерын зургуудыг хураан авах, зайг нь солих, шаардлагатай газарт нэмэлт камер суурилуулах ажлуудыг гүйцэтгэнэ. Ирэх онд бид энэхүү судалгааны ажлынхаа талаарх олон шинэлэг мэдээлэл, үр дүнг хуваалцахыг тэсэн ядан хүлээж байна.
Энэхүү чухал судалгааг дэмжиж ажилласан “Sabin Snow Leopard Grant” сан, Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яам, Говийн бага дархан цаазат газрын А хэсгийн хамгаалалтын захиргаа болон малчдын нөхөрлөлүүдэд гүн талархал илэрхийлье.